“Giỏi” có đủ để được học sinh yêu quý?

Tôi từng nghĩ rằng, chỉ cần bài giảng đủ hấp dẫn, nội dung phong phú và phương pháp thật mới mẻ—thì học sinh sẽ yêu quý mình một cách hiển nhiên. Đó từng là chân lý không cần chứng minh với một giáo viên mới bước vào nghề. Rồi một chiều muộn, tôi đứng lặng ở cuối lớp, từng bước lại gần một em ngồi im từ đầu đến cuối tiết: mắt em bám bảng, tay em không vung vẩy, nhưng khi tôi gọi tên, em vẫn không nhúc nhích. Chuyên môn, điểm số, những slide đẹp đến đâu cũng không chạm được vào nơi sâu thẳm kia trong tâm trí em.

Từ khoảnh khắc đó, mối quan hệ thầy trò không còn là phần “tình cảm phụ trợ” mà trở thành nền móng cốt lõi quyết định sự hợp tác của cả lớp. Khi đọc về Thuyết Gắn Bó trong tâm lý học giáo dục, tôi biết rằng trẻ em—dù trác tuyệt hay nghịch ngợm—luôn khát khao cảm giác an toàn trong mỗi tương tác với thầy cô, bạn bè và chính bản thân mình. Nếu trong ánh mắt người giáo viên, các em không thấy được sự đón nhận, không cảm nhận được ánh nhìn chờ đợi và đủ kiên nhẫn, thì cho dù phong cách dạy học có sáng tạo đến đâu, chúng cũng chỉ hiện diện bằng hình hài, mà không hiển hiện bằng tâm hồn.

Khám phá tiếp lý thuyết Self‑Determination (quyền tự đưa ra quyết định), tôi nghiệm ra rằng động lực học tập không được nuôi dưỡng bằng cách ép buộc mà bằng sự tôn trọng quyền lựa chọn: quyền tự chủ, quyền cảm thấy mình có năng lực và quyền được cảm nhận mình thuộc về. Tôi bắt đầu để các em tự quyết cách trình bày, ghi nhận từng nỗ lực dù là nhỏ nhặt, và dành thời gian để trò chuyện thật lòng về cảm xúc—khoảnh khắc đó biến một giờ học trở nên thực tế hơn, nơi không chỉ truyền tri thức mà còn gieo niềm tin.

Tôi buộc mình học lại từ đầu: học cách im lặng đúng lúc, học cách ngồi xuống ngang tầm một học sinh đang khựng lại giữa tiết, học cách không vội vàng phát ngôn khi chưa nghe rõ. Những kỹ năng ấy không nằm trong sách giáo trình, nhưng đó chính là cốt lõi của kỹ năng giáo viên cần có nếu muốn dạy học hiệu quả—không chỉ dạy một tiết học, mà mở ra cánh cửa bước vào thế giới của học trò.

Tôi viết ra những dòng này không nhằm truyền đạt kiến thức suông, mà như một lời tâm sự sau giờ lên lớp. Vậy nên, nếu Cô Thầy từng trải qua khoảnh khắc nhìn học sinh im lặng nhưng bên trong là khoảng trống, xin hãy nhẹ nhàng thừa nhận: cảm giác bị hiểu sai, sự chênh vênh giữa kỳ vọng và hiện thực không phải là dấu hiệu thất bại, mà là cơ hội để điều chỉnh một chút phương pháp sư phạm, thay đổi một chút phong cách dạy học, và để sự tôn trọng thay thế cho sự kiểm soát. Khi một giáo viên dạy theo cách đó, sự im lặng trong lớp không còn là sự chịu đựng, mà là cả một quá trình dạy học hiệu quả, nơi con chữ len lỏi vào tâm trí qua từng cảm xúc được thấu hiểu.

Cẩm Nang Dạy Học của Huỳnh Khôi
~ Nâng tầm Nghề Giáo. Nâng danh Cô Thầy. ~