Khoảng cách mà không ai nhìn thấy – nhưng chính Cô/Thầy cảm nhận rõ nhất

Tôi từng ngồi lại rất lâu sau một tiết học, quan sát một cô giáo trẻ thu dọn bảng và giáo cụ. Không vội vã, không hấp tấp, cô sắp lại từng tập hồ sơ, vuốt nhẹ mép giáo án, rồi dùng tay phủi bụi phấn còn vương trên bàn giáo viên. Khi bước ra khỏi lớp, cánh cửa được khép lại chậm rãi, không gây ra tiếng động nào. Mọi cử chỉ ấy, bình thường đến mức dễ bị bỏ qua, nhưng lại cho thấy một điều mà ai làm nghề sư phạm lâu năm cũng hiểu: cô ấy đang sống thật với tiết dạy của mình.

Ngay lúc đó, tôi nhớ lại ngày đầu tiên mình đứng lớp. Hai tay cầm phấn mà ướt đẫm mồ hôi. Một câu hỏi đơn giản của học trò cũng khiến tôi bối rối đến đỏ mặt. Khi lớp ồn lên, tôi nói lớn nhưng không ai nghe. Tối về, tôi nhìn lại bảng giáo án, mà lòng hoang mang: “Liệu mình có đủ để làm nghề này không?”

Tôi đã từng rất khắt khe với chính mình, nhưng chính khoảnh khắc ấy khiến tôi nhận ra: trong nghề làm giáo viên, thành công không thể đo bằng những tràng pháo tay hay bảng điểm học sinh. Điều quan trọng hơn là quãng đường mà mỗi người đã bước qua – từ sự loay hoay ban đầu đến những điều chỉnh thầm lặng mà không ai thấy.

Tâm lý học hiện đại gọi đó là self-referenced growth – sự phát triển lấy chính bản thân mình làm chuẩn. Trong môi trường nhiều so sánh và áp lực thành tích, một người giáo viên đủ tỉnh thức sẽ không còn mải tìm cách vượt người khác, mà quay vào nội tâm, để nhận ra mình đã đi được bao xa từ điểm khởi đầu.

Nghề sư phạm không thiếu những cơ hội để lặp lại, nhưng chính sự lựa chọn thay đổi – dù nhỏ đến mấy – mới là dấu hiệu của sự trưởng thành. Một ngày bạn dừng lại để lắng nghe học sinh nói trọn một câu. Một hôm bạn rút bớt lý thuyết khô cứng, thay vào đó bằng một ví dụ gần gũi. Hoặc khi bạn thở ra nhẹ nhàng thay vì phản ứng gay gắt. Tất cả những hành động ấy – tuy không nằm trong giáo án – nhưng lại nói rất nhiều về phong cách dạy học đang ngày một chín dần của bạn.

Dạy học hiệu quả không bắt đầu bằng việc giảng bài xuất sắc. Nó bắt đầu khi bạn đủ lặng để nhận ra học sinh cần gì từ bạn, và dần dần điều chỉnh chính mình để kết nối tốt hơn. Một giáo viên có thể không nói hay, không trình bày bắt mắt, nhưng nếu có thể khiến học sinh cảm thấy được nhìn thấy, được tin tưởng – người ấy đang làm được một việc mà kỹ năng nào cũng khó thay thế.

Nếu bạn đã từng loay hoay, từng nghi ngờ bản thân, và giờ đây có thể điều hành lớp học bằng sự điềm tĩnh, giảng một bài bằng cả sự lắng nghe và quan sát – thì bạn đã đi một đoạn đường không ngắn. Hãy đừng quên nhìn lại chính mình, không phải để tìm lỗi, mà để trân trọng hành trình bạn đã kiên trì đi qua.

Hãy tự hỏi: giữa vô số tiết học mình đã đứng lớp, tiết nào là tiết khiến bạn biết rõ rằng mình đang dạy đúng? Và nếu bạn chưa nghĩ ra ngay lập tức, cũng không sao cả – vì chính câu hỏi ấy đã mở ra cánh cửa để bạn quay về với đam mê nguyên thủy khi chọn làm giáo viên.

Không ai thấy rõ hành trình đó bằng chính bạn. Và đôi khi, chỉ cần bạn còn muốn làm tốt hơn một chút, lắng nghe học sinh thêm một chút, thì phong cách dạy học của bạn đã khác. Không cần to tát, không cần cải tổ – chỉ cần thật.

Cẩm Nang Dạy Học của Huỳnh Khôi
~ Nâng tầm Nghề Giáo. Nâng danh Cô Thầy. ~