Không ai để ý ta nhiều như ta vẫn nghĩ

Tôi nhớ, đã có lần một cô giáo trẻ tâm sự với tôi trong một buổi trao đổi. Cô nói: “Em đứng trên bục giảng, lòng bàn tay cứ đổ mồ hôi vì lo. Em sợ tụi nhỏ phát hiện ra mình run, sợ cái váy cũ em mặc hôm nay bị chúng để ý, sợ một chỗ giảng hớ hênh rồi bị chúng chê sau lưng rằng cô này giảng dở quá, phong cách dạy học chán quá…”

Tôi không cười, bởi tôi hiểu lắm cái cảm giác ấy. Đó là cảm giác của một người đứng trước lớp, mang nặng trong lòng cái áp lực vô hình mà ít ai gọi thành tên. Ẩn sau nó chính là thứ mà Tâm lý học gọi là hiệu ứng đèn sân khấu (Spotlight Effect). Một kiểu ảo giác, khiến ta tưởng như mọi ánh mắt đều đổ dồn vào từng lời ta nói, từng động tác nhỏ, từng nếp nhăn trên chiếc áo sơ mi của mình.

Nhưng kỳ thực, thứ ánh đèn đó chỉ tồn tại trong đầu ta. Vì ta quá ý thức về bản thân, ta phóng đại cảm giác rằng mọi người đang nhìn, đang soi, đang thầm ghi nhớ từng lỗi nhỏ mà ta phạm phải. Một lỗi phát âm, một chiếc áo nhàu nhĩ, một lần vấp trong bài giảng … tất cả những điều ấy, ta tưởng như sẽ ám ảnh tâm trí học trò mãi về sau. Thế nhưng, đa phần các em học sinh lại đang mải mê với thế giới riêng, với những suy nghĩ vụn vặt và mối bận tâm của tuổi trẻ.

Có thể chúng để ý trong khoảnh khắc, rồi ngay sau đó quên mất. Có thể có thoáng qua một ý nghĩ trong đầu, nhưng cảm xúc ấy trôi đi nhanh hơn ta tưởng. Và quan trọng hơn cả: chúng không dành nhiều thời gian nghĩ về giáo viên như ta vẫn lo lắng. Trong lớp học, điều học sinh cần không phải là một người thầy Cô/Thầy hoàn hảo không tì vết, mà là một người đủ gần gũi để chúng thấy bản thân được phép chưa hoàn hảo, vẫn có thể lớn lên và tự tìm được phong cách phù hợp cho chính mình khi trưởng thành.

Hiệu ứng đèn sân khấu khiến ta gồng mình lên trong vai diễn một người thầy, một người cô không bao giờ sai, lúc nào cũng phải chỉn chu, phải tỏa sáng như trung tâm sân khấu. Thế nhưng, thực ra học sinh đến lớp không phải để ngắm một ánh đèn, mà để học cách tự phát sáng. Cẩm Nang Dạy Học của Huỳnh Khôi không bao giờ khuyên giáo viên phải trở thành ngôi sao. Nó khuyên ta thành người dẫn đường. Khi ta thôi nghĩ về việc phải chứng minh bản thân giỏi giang trước học trò, khi đó tâm thế dạy học hiệu quả sẽ đến: nhẹ nhàng hơn, tự nhiên hơn, và thật hơn.

Lúc ánh đèn trong đầu ta tắt bớt, ta sẽ thấy rõ một ánh mắt học sinh đang lắng nghe, một câu hỏi cất lên thật lòng, một sự im lặng cần được thấu hiểu và chạm đến. Ta lại đứng đúng vào vị trí của mình: không phải người tỏa sáng trên sân khấu, mà là người bạn đồng hành lặng lẽ. Một phong cách dạy học chân thành và tự nhiên mới là thứ lưu lại lâu nhất trong lòng học trò.

Nếu hôm nay Cô/Thầy thấy mình chưa đủ tốt, xin hãy nhẹ lòng. Hãy dũng cảm bước ra khỏi ánh đèn mà ta tưởng tượng trong tâm trí, và đứng đó – giản dị, đời thường, nhưng vẫn trọn vẹn giá trị của một người giáo viên chân chính. Vì đôi khi, chính người ít nghĩ về mình nhất lại là người gieo được hạt giống sâu nhất trong tâm hồn học sinh. Và đó mới chính là đỉnh cao của dạy học hiệu quả.

Cẩm Nang Dạy Học của Huỳnh Khôi
~ Nâng tầm Nghề Giáo. Nâng danh Cô Thầy. ~